Cizre davası bugün AİHM’de: ‘Devlet ilk kez hesap verecek’

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) bugün görülecek duruşmada, 2015 ve 2016 yıllarında Cizre’de uygulanan sokağa çıkma yasakları sırasında yaşanan insan hakları ihlalleriyle ilgili üç şikayet başvurusuna ilişkin tarafların görüşleri dinlenecek.

Sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı ve çatışmaların en yoğun yaşandığı Cizre’de onlarca insan hayatını kaybetmişti. Davanın avukatı Ramazan Demir, çatışmalarda hayatını kaybedenler arasından 34 kişi için başvuru yapmıştı. AİHM, başvuru yapılan 34 dosya içinde iki tanesi üzerinden duruşma yapacak. AİHM, sokağa çıkma yasağının ‘yasallığını’ Ömer Elçi dosyası üzerinden, Cizre’de yürütülen operasyonun ‘niteliği’ ve meydana gelen ölümlerin ‘hukuki tartışmasını’ Orhan Tunç dosyası üzerinden ele alacak.

Duruşmada Türkiye hükümeti ve tarafların avukatlarının görüşlerini alacak AİHM, kararını ileri bir tarihte verecek.

YAŞAM HAKKI İHLALLERİ 

Cizre’de yaşayan Ömer Elçi, 2015 yılı sonunda AİHM’e yaptığı başvuruda, 24 saat uygulanan sokağa çıkma yasağı yüzünden, ailesinin kış aylarında soğuk hava koşullarıyla birlikte evde gıda, yakıt ve sağlık hizmetlerinden yoksun kaldığını ve çatışmalar sürerken mahalleyi kuşatan tankların top ateşine maruz kalarak evlerinin zarar gördüğünü belirtmişti.

Elçi ve ailesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkıyla ilgili 2. maddesi, özgürlük ve güvenlik maddesi, kötü muamele ve işkencenin önlenmesiyle ilgili 3. maddesiyle özel ve aile yaşamına saygıyla ilgili 8. maddesinin Türkiye tarafından ihlal edildiği gerekçesiyle AİHM’e şikayette bulunmuştu.

HAYATINI KAYBEDENLER

Ahmet Tunç ve arkadaşları ise yine Cizre’deki sokağa çıkma yasağıyla ilgili AİHM’e yaptıkları başvuruda, yakınları Orhan Tunç’un ölümü ile ilgili Türkiye’nin insan haklarını ihlal ettiği şikayetinde bulunmuştu.

AİHM, yapılan başvurunun ardından, AİHS’nin 2. madde, 3. madde ve 8. maddeden yapılan başvuruların incelenmeye alınmasını kabul etmişti. AİHM, daha sonra Cizre’de çatışmalarda ölen yine aynı aileden Mehmet Tunç’un yakınlarının yaptığı ayrı bir başvurunun da incelenmeye alınmasını kabul etmişti.

AİLEYE VİZE BAŞVURUSU İZNİ VERİLMEDİ

Öte yandan, duruşmaya katılmak üzere vize başvurusunda bulunan başvurucuların bazılarına vize verilmedi. Vize başvurusu reddedilen isimler arasında, sokağa çıkma yasakları sırasında mahsur kaldıkları bodrumda yaşamını yitiren Cizre Halk Meclisi Eş Başkanı Mehmet Tunç’un annesi Esmer Tunç ile yine bulunduğu bodrumda hayatını kaybeden Orhan Tunç’un oğlu Bêkes de bulunuyor.

GEREKÇE: İLTİCA RİSKİ

Aileler adına AİHM’e başvuruda bulunan avukatlardan Ramazan Demir, Esmer Tunç ve Bêkes Tunç’a vize verilmediği bilgisini Twitter hesabından yaptığı paylaşımla duyurdu.

Demir, Twitter hesabından şu paylaşımı yaptı:

“AİHM’de salı günü görülecek Cizre duruşmasına Fransa Ankara Büyükelçiliği, ‘aile olarak iltica riski’ olduğu gerekçesiyle Mehmet Tunç’un annesi Esmer ve Orhan Tunç’un 2 yaşındaki oğlu Bêkes’e vize vermedi. Bêkes babasının duruşmasına gelemiyor.”

14 ARALIK 2015’DEN MART 2017’YE KADAR YASAK

Şırnak Valiliği, 14 Aralık 2015 tarihinde Cizre ilçe merkezinde PKK mensuplarının yakalanması ve örgüt mensupları tarafından patlayıcılarla tuzaklanmış olarak kurulan barikat ve çukurların bertaraf edilmesi ve vatandaşların can ve mal güvenliğinin sağlanması amacıyla sokağa çıkma yasağı ilan etmişti. Bu yasak, 2 Mart 2016 tarihinde sabah 05.00’dan akşam 19.30’a kadar olan saatler arasında kaldırılmıştı. Yasak, 2017 mart ayında ise tamamen yürürlükten kaldırılmıştı.

‘İKİ DOSYA SEÇİLDİ, KARAR ONLAR ÜZERİNDEN VERİLECEK’

Duruşma için Fransa’da bulunan ve davaya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Avukat Ramazan Demir şunları söyledi:

“Mahkeme, Temmuz ayında verdiği kararla başvuruların hem esası hem de kabul edilebilirliğiyle ilgili duruşma yapmaya karar verdi. Ancak bütün dosyalar için duruşma yapmak yerine içlerinden iki tane dosyayı seçip, bu iki dosyada yapılacak olan usul ve esas tartışmalarını geri kalan bütün dosyalar için de uygulamaya karar verdi. Sokağa çıkma yasağının yasallığını Ömer Elçi dosyası üzerinden, sokağa çıkma yasakları sorasında Cizre’de yürütülen operasyonun niteliği ve meydana gelen ölümlerin hukuki tartışmasını da Orhan Tunç dosyası üzerinden yapmaya karar verdi.”

‘DAVA AÇILMASI ÖNEMLİ BİR KARAR’

AİHM’in çok istisnai durumlarda duruşma açtığını belirten Demir,“Dolayısıyla çok önemli bir karardır. Mahkemenin muhtemelen ikna edilmeyi beklediği noktalar var. Bunların en önemlilerini Anayasa Mahkemesi’nin bu başvurular açısından etkili olup olmadığı ve Türkiye’de Cizre’deki ölümlerle ilgili yürütülen soruşturmaların etkili olup olmadığı meseleleri oluşturuyor. Mahkemeyi AYM’nin bu dosyalar konusunda neden etkili olmadığını ikna etmeye çalışacağız. Sonunda AİHM, ‘AYM bu dosyalar için etkili bir yoldur’ deyip bizi ya AYM’ye geri gönderecek ya da ‘değildir’ deyip dosyaların esasıyla ilgili karar vermek isteyecek. Her iki durumda da dosyalar yürümeye devam edecek. Umarız böyle bir şey demez. Ancak ‘AYM’ye gidin’ deseler bile sonrasında tekrar AİHM’e gidebileceğiz” diye konuştu.

‘CİZRE İLK DEFA ULUSLARARASI MAHKEMEDE’

“Sonuç ne olursa olsun duruşma kararı çok önemli bir karar” diyen Demir,“Cizre’de neler olduğunun ilk defa uluslararası bir mahkemede tartışılacağı ve onun üzerinden bütün dünyaya sunulacağı önemli bir imkan. Bütün engelleme ve tehditlere rağmen büyük emeklerle buraya kadar taşınmış olan davaların diğer önemli bir tarafı da Cizre katliamıyla ilgili devletin ilk defa savunmada olacak olması. Devlet ilk defa kamuya açık bir alanda sokağa çıkma yasakları ve özellikle Cizre bodrumları ile ilgili hesap verecek” dedi.

KRONOS